Google tercümeye başladı 'korsan çevirmenler' türeyebilir


İnternet devi Google hayatımıza inceden inceye sızmaya devam ediyor. Bir arama motorundan öte çok şey ifade etmeye başlayan site 'devrim' sayılabilecek yenilikleriyle hem sevindiriyor hem de ürkütüyor. Google'ın son yeniliği Google Çeviri (Google Translate) geçtiğimiz haftalarda hizmete girdi. Google bu servisi kullanıcılarına çoktan veriyordu. Yaklaşık 40 farklı dilde internet sayfalarını ve metinleri ücretsiz tercüme eden (www.translate.google.com) siteye Türkçe de eklenince Türk kullanıcılar sitenin müdavimleri arasında yerini aldı. Dil bilmeyenler için büyük bir kolaylık olan sitenin çevirileri şimdilik çok sağlıklı olmasa da konu hakkında fikir sahibi olabiliyorsunuz.

Sayfalar dolusu metni birkaç dakikada çeviren siteye herkes böyle masum bir istekle girmiyor. Zira kulaklara fısıldanan kimi korsan çevirmenler sessizce sistemin nimetlerinden nasipleniyor kimisi de pusuya yatmış bekliyor. Korsan yayıncıların cirit attığı edebiyat dünyasını şimdi de 'korsan çevirmenler'in türemesi korkutuyor. Sitenin yaklaşık kırk dilde çeviri yapabilme özelliği, sunduğu kolaylıklar ve hızı, pek çok kimseyi cezbediyor. Karşılıklı tercümeler, henüz başarılı bile denemeyecek seviyede. Diller arasındaki farklılıklardan dolayı çoğu zaman ortaya komik ifadeler çıkabiliyor. Fakat yine de servis, bir sayfanın yahut yazının genel hatlarını anlamada yardımcı olabiliyor. 'Daha İyi Bir Çeviri Öner' (suggest a better translation) linkini tıkladığınızda ise çeviri için önerinizi iletebiliyorsunuz. Böylece sistem bir anlamda gelişiyor. Biz de 'dil devrimi' olan bu sistemi, katkısını, korsan çevirmenleri, edebiyatımızın usta çevirmenlerine sorduk.

'Bilgisayar programı yazınsal ruhu yakalayamaz'
Eren Cendey, Çevirmen

"Sitenin ancak yardımcı olabileceğini, ama gerçek anlamıyla çeviri yapamayacağını düşünüyorum. Türkçe sayfalarda sözcük hazinesi son derece sınırlı olduğundan şimdilik çeviriler gayet başarısız. Eşanlamlı sözcükleri bile ayırt edemeyen bir program, yardımcı bir program olmaktan öteye geçemez. Yazınsal çeviri her iki dili çok iyi tanımanın ötesinde sanatsal bir eylemdir. Bir bilgisayar programının yıllar boyunca edinilmiş kültürel geçmişi, dünya görüşünü ve de yazınsal ruhu yakalaması olanaksız. Elektronik ortamdaki sözlükler ve hatta ansiklopediler çevirmenlerin yardımına koşmaktadır, ama bu programa başvuracak kişiler çevirmenler olmayacaktır."

'Bu site mevcut haliyle baştan sona Türkçeye zarar'
Tuncay Birkan, Çevirmen

"Site şu an hiç sağlıklı değil. Çevirmenlere hiçbir katkısı olmayacak. Bu sadece tercümenin çok kolay bir şey olduğu düşüncesine sevk ediyor. Şu an mevcut haliyle çok sakıncalı buluyorum. Baştan sona Türkçeye zarar, ama ileride daha iyi olabilir. Herhangi bir edebiyat metninin bu site üzerinden çevrilmesi mümkün değil. Edebiyatta kelimelerin tek bir anlam değeri yoktur. Pek çok anlamı vardır ve çevirmenlik bunlara karar vermektir. Bunu bir makinenin yapması mümkün değil. Teknik metinlerde belki işe yarayabilir ama edebiyat metinlerinde asla. Bir şeyleri anlamaya yarıyor sadece. Ama bu servis bazı kendini bilmezlere kapı aralayacaktır."

'Kalitesiz çeviriye prim veren olursa korsanlar artar'
Dilek Şendil, Çevirmen

"İngilizceden Fransızcaya çeviri yaparken birtakım sorunlar çıkıyorken Türkçe gibi Latince ile ilgisi olmayan bir dile çeviri yapmak olanaksız bir şey. Bırakın edebiyatı, edebiyat dışı tercümeler bile çok zor böyle bir sistemle. Dili doğru kullanan bir toplum değiliz, uyduruk 'sözde çeviriler' ile dilin daha da bozulacağından kuşkum yok. Bir dili çevirmek için iki dile de hâkim olmak gerekiyor. Yıllardır bu işin içindeyim, hâlâ öğreniyorum. Birtakım programları kullanarak bir dili çevirmeye çalışmak bilgisayar teknik terimlerinde yardımcı olabilir sadece. Ama kalitesiz çeviriye prim veren olursa korsan çevirmenler türeyecektir. Bu tür işlere de talep olur."

'Google'la birlikte bir proje için çalışıyoruz'
Osman Kaya, Çevirmenler Derneği Başkan Yardımcısı

"Google'ın çeviri hizmetinin ardından Google yetkilileriyle görüştük. Birlikte çalışacağımız bir proje için diyaloğumuz devam ediyor. Sistemin iyi-kötü tarafları üzerine konuşuyoruz. Ama hiçbir çevirmen korkmasın. Türkçe sayısaldır, matematikseldir, diğer dillere benzemez. Matematikle ifade edilir, çok disiplinli bir dildir. Dışarıda ezildiğine hor görüldüğüne bakmayın dünyanın en sağlam sayısal dilidir. Bilgisayar için çok elverişlidir; ancak ekler ve kökler çok uygun değil. Bunun için yapay zekaya ihtiyaç var. Eninde sonunda bu iş olacak; ama bugün Google'ın çevirisine güvenenlerin dağlarına kar yağar."

Yorumlar