Gerilim yazarı John Le Carré, 2011 yılında İngiltere'nin uluslararası edebiyat ödülü Man Booker adaylığından geri çekildiğinde büyük bir tartışma başlatmıştı. Yazar, gerekçesini “Bir ödüle aday gösterilmek kuşkusuz yazar için büyük gurur kaynağı. Ben bunu reddederek ödülü ya da veren kurumu küçümsüyor değilim. İyi niyetli olduklarını biliyorum ama bu benim yaşam biçimim. Ödüllere karşıyım.” şeklinde dile getirmişti. Fakat Le Carré, aynı yıl, 1955'ten bu yana verilen Goethe Ödülü'nü kabul ettiğinde epey topa tutuldu.
Yazarın ödülü reddetme hakkı elbette var, buna karşılık edebiyat ödüllerinin işlevini yitirdiği kanısı da gittikçe ağır basıyor. Öte tarafta edebiyat ödüllerini bekleyen başka bir sıkıntı gündemde. Sponsor bulmakta zorlanan kurumlar bir bir ödüllerini askıya aldıklarını duyuruyor. Britanya'nın önemli edebiyat ödüllerinden Folio da önümüzdeki yıl için ödülü vermeyeceğini ilan etti. Saygın edebiyat ödülü Man Booker'a karşı bir alternatif olarak yola koyulan Folio'nun bu açıklaması edebiyat dünyasında ödüllerin işlevini yeniden tartışmaya açarken sponsorların bu ödüllerin işlevine çok da inanmadığı sorusunu gündeme getirdi.
Ödüller okur için bir rehber
Herhangi bir tür kısıtlaması yapmayan ödül, dünyanın dört bir yanından İngilizce yayımlanan tüm kitaplara açık. Seçici kurulunda seçkin ve usta isimlere yer veren Folio, 40 bin sterlin para ödülüyle önemli ve saygın bir işleve sahip. 2014'te ilk ödülünü veren Folio Edebiyat Ödülü'nün jürisinde Margaret Atwood, Peter Carey, A.S. Byatt ve J.M. Coetzee gibi usta isimler vardı. Geçtiğimiz yıl ödüle George Saunders; bu yıl ise Akhil Sharma layık görüldü. Folio, ödülünü gelecek yıl vermeyeceğini duyuran tek kurum değil. Kurmaca dışı eserlere verilen Samuel Johnson ödülü de mayıs ayında sponsor sıkıntısı yaşadığını duyurmuştu. 100 bin Euro ödül miktarıyla yirmi yıldan bu yana verilen Dublin Impac Edebiyat ödülü de haziranda sponsor bulamadığını açıkladı. Ödül daha sonra Dublin Şehir Konseyi tarafından karşılandı fakat Dublinliler kendi vergilerinden çıkan bu ödüle karşı eleştirilerini dile getirdi. Yine Britanya'da çocuk edebiyatına verilen Roald Dahl Funny adlı ödül de geçtiğimiz yıl askıya alındığını duyurduktan sonra geçtiğimiz eylül ayında ödülün sona erdirildiğini ilan etti.
Türkiye'de olduğu kadar Batı'da da ödül kurumu sürekli tartışmaların gündeminde. Ödülün yazara edebi kariyer ve satış anlamında önemli bir katkı sağladığı gerçek. Sponsor bulmakta zorlanan edebiyat ödüllerinin yavaş yavaş askıya alınması sevindirici değil, zira kurumsallaşmış olanlar, okur için bir rehber niteliği taşıyorlar. Fakat, bu saygın edebiyat ödüllerinin yerini popülerliğin aldığını söyleyebiliriz. Kalıcı ve incelikli edebiyata dikkat çeken ödüllerin sponsor çıkmazına girmesi elbette üzücü, zira bu ödüller yeni yazarlara bir teşvik niteliği taşırken okurların da yeni isimlerle tanışmasını sağlıyor.
Yorumlar
Yorum Gönder