Kemal Tahir, Nâzım’a şair olduğu için kıymet verdi

İsmet Bozdağ, Kemal Tahir'in sohbetlerini kitaplaştıran isim. "Kemal Tahir'in Sohbetleri" adıyla yayımlanan ve birkaç baskı yapan kitabı, edebiyat tarihimizin en önemli belgelerinden. Bugün 94 yaşında olan Bozdağ, kitabı ve Kemal Tahir'le dostluğunu anlattı.

Kemal Tahir ile nasıl tanıştınız?

Sebahattin Selek vasıtasıyla tanıştık. Selek bir gün yazıhaneme geldi. Yanında tanımadığım çapatul bir adam. Kemal Tahir diye takdim etti. Ama ben de Kemal Tahir'i Son Posta'da çıkan yazılarından biliyorum. Bakıyorum o adam bu adam değil. Sonra dedi ki, size son kitabımı vereyim, Rahmet Yolları Kesti çıkmıştı o zaman. Kitabını bana imzaladı. Okudum ve onu böylece tanımış oldum.

Kemal Tahir'in sohbetlerini kitaplaştırma fikri nasıl doğdu?

Kemal Tahir'le tanıştıktan sonra onu çok ilginç buldum ve yavaş yavaş ahbaplığımız ilerledi. Birtakım olaylar cereyan eti. Bu olaylar karşısında davranışları son derece ilginçti. Bu sefer onları tespit etmeye başladım. Aradan seneler geçti. Bir gün notlarımı derleyip toplayayım diye düşündüm, sonra da yazdım. Ardından Kemal Tahir'e götürdüm, "Yahu ne yapıyorsun, mahvetmişsin beni." dedi. "Neden öyle olsun, ne yaptım ki?" dedim. "Bir sır bırakmamışsın ki!" dedi. Hepsi şaka tabii. Kemal Tahir sohbet halinde var. Onun iyi yazarlığı, düşünürlüğü sohbetlerinde de varlığını hissettirir. Bu itibarla sohbetleri önemliydi. Sonra gördüm ki, yazıldığı zaman sohbetlerin tüm büyüsü gidiyor. Buna rağmen okuyanlar çok hoşlanmıştı.

Dönemin genç yazarları tarafından çok beğenilmesinin sebebi nedir?

Sohbetler evvela Milliyet'te yayımlandı. Gazete Kemal Tahir’in Sohbetleri yerine, Kemal Tahir'in Söyleşileri dedi. Hiç ilgi toplamadı. Gazetenin yazı işleri müdürü "Kemal Tahir bizde fos çıktı." demişti. Dedim ki: "Siz yaptınız bunu. Söyleşi ne demek yahu? Sohbet, söyleşi demek değil ki!" Rahmetli Aziz Nesin kitabı okumuştu. Beni aradı ve "Kitabı şimdi bitirdim, iyi ki Kemal Tahir yazmadı bunu. O kadar güzel anlatmışsın." dedi. Yaşar Kemal geldi ve "Tebrik ederim!" dedi. "Ne mutlu Kemal Tahir'e, benimle de arkadaşlık eder misin?" dedi. Gülüp geçtik.

Yaşar Kemal'in teklifini niye kabul etmediniz?

Yaşar Kemal tek adamdı, bir dünya görüşü yok, bir dünya görüşünü paylaşıyor. Sosyalist. Türkiye'nin yapısını bilmiyor veya bilemiyor. O bana enteresan gelmiyordu. Ben Kemal Tahir ile sohbetleri yazmak için yapmadım, bu yolu seçmedim. Sadece bir dost olarak görüştük, sonra da bunlar kitap oldu. Kitap, Kemal Tahir'i tanımak için bir anahtar vazifesi görür ve onun hatırasını yaşatır.

Sohbetlerin hepsi yayımlandı mı?

Çok şey konuşuldu ama yayımlanmadı. Bazılarını not etmiştim ama şimdi notları bulamıyorum. Her şeyi yazmak olmazdı. Seçilmiş metinler, mesela öyle şeyler var ki küfrediyor, bunları nasıl yayımlarsınız?

Kemal Tahir'in, "Nâzım Marksizmi bilmezdi" sözü nasıl yorumlanmalı?

Kemal Tahir'in konuşmaları abartı üzerine kurulmuştur. Marksizmi bilmez olur mu? Nâzım Hikmet Marksizmi bilirdi de kendisine göre kullanırdı.

Kendisine göre kullanırdı derken…

Nâzım Hikmet Bursa Hapishanesi'nde yatıyordu. O sırada Bursa Hapishanesi'nde bir hareket oldu. Oraya gitmiştim. Müdür, para toplayarak tezgâh getirmiş. Mahkûmlar bu tezgâhlarda çalışıyorlar. Nâzım'ın ise üç tezgâhı vardı ve çalışmıyordu. Peki, sen nasıl Marksistsin? Oradan aldığı parayla başka hapishanelerde yaşayan Marksistlere para gönderiyor. Yani burjuva olmuş. O da onlar gibi, aynı şeyi yapıyor. Hiç fark etmez.

"Şiir, Kemal Tahir'in tek sevgilisiydi" diyorsunuz. Bunu biraz açar mısınız?

Kemal Tahir şiirden çok hoşlanırdı, bu yüzden Nâzım Hikmet ile münasebeti oldu. Nâzım şair değil, Marksist olsaydı ona metelik vermezdi. Şair olduğu için kıymet verdi. Kemal Tahir şiire çok kıymet verse de şiir yazmaya heveslendi ama yazamadı.

Kemal Tahir'in sizdeki yeri nedir?

"Yahu yine yanıldık arkadaş" diye başlardı konuşmaya. Kemal Tahir, yanılmaktan korkmazdı. "Yanıldığından korkmamalı. Ondan korkmak demek kötüyü muhafaza etmek demek" derdi. Benim için bir yazar, yazdığı memleketi tanıyacak ve onu iyi yansıtacak. Bu anlamda en önde gelen isim Kemal Tahir'dir. Orta Anadolu'nun dili ve tefekkürü onun tüm kitaplarına işlemiştir. Öyle bir yazar yok. Onun yeterince kıymeti bilinmedi. Onu sevenler, onun hokkabazlığını, şaklabanlığını seviyor.


Yorumlar